در فاصله 9000 کیلومتری از سیاره مریخ، یکی از اقمار این سیاره با نام فوبوس قرار گرفته است. این قمر که دارای شعاعی در حدود 11 کیلومتر و جرمی معادل 1.08e16 Kg می باشد، برای نخستین بار توسط یک ستاره شناسی آمریکایی در سال 1877 شناسایی گردید.

فوبوس نامیست که در سال های آینده آن را به دفعات خواهید شنید. کمی بزرگتر از یک سیارک ، عاری از جو و جاذبه ای بسیار نزدیک به صفر می باشد. با اینحال به نظر می رسد، این قمر که بزرگترین قمر مریخ به شمار می آید ، بزودی پایگاه مرزی انسان ها و خانه دوم ما در فضا خواهد بود. اگرچه ماه به شکل قابل توجه و فریبنده ای نزدیک به سیاره ما می باشد، اما نیروی جاذبه آن بدین معناست که برای انتقال فضانوردان از آنجا به درون فضا نیازمند راکت های نسبتاً عظیمی می باشیم. این موضوی در رابطه با سیاره مریخ نیز صادق بوده و به همین شکل ، انجام ماموریت های فضایی از آنجا نیز هزینه های بسیار بالایی به همراه خواهد داشت.

برطبق برخی گزارشات رسمی، ناسا با کسری بودجه ای معادل 3 میلیارد دلار در سال برای برنامه های فضایی سفر انسان به ماه در سال 2020 روبروگشته، و همچنین دستوراتی مبنی بر لغو این برنامه از سوی اوباما ،رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا صادر شده است.

 اما نگران نباشید! این بدان معنا نیست که انسان ها هیچ جایی برای رفتن در فضا نخواهند داشت.

یکی از پیشنهادات مقامات ارشد در این رابطه ارسال فضانوردان ناسا به سیارک ها ی نزدیک زمین و اقمار سیاره مریخ می باشد. به گفته پاسکال لی ، رئیس انجمن علمی مریخ در موفت فیلد کالیفرنیا : "با هزینه ای معادل یک ماموریت مریخی، انسان ها به سطح قمر مورد نظر رفته و بازخواهند گشت. اگر به انتظار بنشینید تا همه چیز آماده شود، این امر تقریباً یک دوره ده ساله به طول خواهد انجامید. فوبوس راهیست که ما را به مریخ بسیار نزدیک خواهد نمود."

با توجه به اینکه فوبوس بسیار کوچک می باشد، میدان جاذبه آن نیز بسیار ضعیف می باشد به طوری که می توان گفت با قرارگیری جسمی در مدار مریخ برابری می کند. فرود و برخاست از سطح فوبوس با کوچکترین تحریک امکانپذیر می باشد و این بدان معناست که اگرچه فاصله این قمر تا کره زمین بسیار دورتر از فاصله ماه تا زمین می باشد ، با اینحال ارسال فضاپیمایی به فوبوس بسیار ارزانتر و آسانتر از ارسال آن به کره ماه خواهد بود.

از سطح فوبوس، با استفاده از تلسکوپ ها و ربات های کنترل از راه دور به راحتی قادر به مطالعه و اکتشاف سطح مریخ خواهیم بود. همچنین این امرکمک بسیار بزرگی در مسافرت به مریخ و نشست بر سطح این سیاره خواهد نمود.

اما این همه ماجرا نیست! فوبوس چیزی بیش از یک نقطه فرود آسان و راحت برای ما می باشد. فوبوس خود یک راز آسمانی بزرگ به شمار می آید. به گفته لی :" به جز فوبوس، در رابطه با شکل گیری همه اجسامی که در منظومه شمسی کشف نموده ایم چیزهایی می دانیم. اما واقعاً نمی دانیم فوبوس چگونه شکل گرفته است. "

در 1877 ، یک اخترشناس آمریکایی از رصدخانه نیروی دریایی آمریکا در واشنگتون، بنام Asaph Hall موفق به کشف فوبوس و همچنین قمر کوچکتر مریخ به نام دیموس (Deimos) گردید. فوبوس صخره ای با شکل نامنظم و بی قاعده با عرض کمتر از 28 کیلومتر بوده و این درحالیست که دیموس حتی از این نیز کوچکتر می باشد. بنابراین این دو قمر از پیوستن به مجموعه صخره های فضایی کوچکی که به سمت مریخ منحرف شده و ممکن است تحت تاثیر جاذبه سیاره احتمال برخورد با آن را پیداکنند جان سالم به در برده اند.

اولین اندازه گیری ها از ترکیبات فوبوس که بوسیله فضاپیما های Mariner 9 ، Vikings 1 و Vikings 2 در سال 1970 گرفته شد نمای قویتری را از این قمردر اختیار ما قرار داد. درصد پایین انعکاس نور خورشید از سطح آن نشان می دهد که فوبوس تاریک بوده و بیش از 90% از نور خورشید در سطح آن جذب می شود به طوری که این قمر شباهت بسیاری به سنگ های آسمانی با ترکیبات کربن دار بالا دارد. همچنین تصور می شود که این جرم آسمانی کهن، از دورترین بخش های کمربند سیارک ها می باشد که خود در فصله ای دوبرابر فاصله مریخ از خورشید قرار گرفته اند. بر اساس آخرین اندازه گیری ها تشابه زیادی را حتی با سیارک های قدیمی تر که تنها در خارج از منظومه شمسی و فراتر از کمربند اصلی مشاهده شده اند دارد و این در حالیست که این شواهد در رابطه با دیموس نیز صادق است.

منبع: سایت نجوم ایران

ترجمه مهدی خسروی از سایت علمی NewScientist

تیم المپیاد دانش‌آموزی نجوم و اخترفیزیک ایران با دریافت چهار نشان طلا ، دو مدال نقره و یک مدال برنز موفق به کسب مقام اول سومین المپیاد جهانی نجوم و اخترفیزیک شد.

مراسم اختتامیه المپیاد و اعطای مدال‌ها، با حضور دکتر محسن پور، سرپرست وزارت آموزش و پرورش، دکتر حداد عادل، رییس کمیسون فرهنگی مجلس و رییس المپیاد جهانی نجوم در هتل المپیک پایان یافت.بعد از ایران، تیم المپیاد نجوم هند با کسب دو نشان طلا، دو نشان نقره و یک نشان برنز به مقام دوم المپیاد دست یافت.

بنابراین ‌سومین المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک که با حضور 20 کشور از 25 مهرماه تا چهارم آبان ماه در تهران برگزارشد، روز دوشنبه رسماً به کار خود پایان داد.

سومین المپیاد بین‌المللی نجوم و اخترفیزیک از یکشنبه هفته گذشته با شرکت 20 تیم دانش‌آموزی از کشورهای «بلاروس»، «اندونزی»، «لهستان»، «بنگلادش»، «یونان»، «برزیل»، «لیتوانی»، «تایلند»، «سریلانکا»، «کره جنوبی»، «هند»، «کامبوج»، «اسلواکی»، «بولیوی»، «صربستان»، «رومانی»، «قزاقستان»، «چین»، «اکراین» و «ایران» در تهران برگزار شد.

چهارمین دوره المپیاد جهانی نجوم سال آینده در چین برگزار می‌شود.

پیام رئیس جمهور در حاشیه دیدار با شرکت کنندگان سومین المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک:

رییس‌جمهور گفت: برگزاری المپیادها فرصت بسیار ارزشمندی است تا دانشمندان جوان با افق نگاهی بالاتر و والاتر از خودخواهان و سلطه‌طلبان و بداخلاقان دور هم جمع شوند و برای ساختن آینده بشریت همفکری، همراهی و همدلی کنند.

دکتر محمود احمدی‌نژاد صبح روز دوشنبه در دیدار با شرکت کنندگان در سومین المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک ـ که به میزبانی تهران از 25 مهرماه تا 4 آبان‌ماه و با حضور 20 کشور برگزار شد ـ با ابراز خرسندی از حضور در جمع این دانشمندان جوان اظهار کرد: خداوند انسان را بیهوده نیافریده است. خداوند متعال تمام جهان را در راستای تعالی و کمال انسان قرار داده و برای انسان خلق کرده و برای انسان دو ماموریت بزرگ قرار داده است؛ ماموریت اول انسان شناخت خود و خدا و تلاش برای خدایی زندگی کردن است. خداوند انسان را خلق نکرد که در کینه، جنگ و دشمنی با یکدیگر زندگی کنند. خداوند انسان‌ها را خلق کرد که با تلاش و از طریق علم و عمل صالح، اسماء الهی را در خود متجلی کند. انسان می‌تواند جانشین خدا در جهان باشد. یعنی می‌تواند اسماء الهی مثل علم، حکمت، خلاقیت، رأفت و بقیه اسماء الهی را در خود شکوفا کند. خداوند استعداد خدایی شدن را در دل تک تک انسان‌ها قرار داد و از انسان‌ها خواست با تلاش و مجاهدت، خدایی شوند.

وی دومین ماموریت انسان را ساختن یک زندگی زیبا، پرنشاط و سرشار از عشق و محبت و دوستی در سراسر زمین عنوان کرد و ادامه داد: خداوند جهان هستی را در خدمت انسان قرار نداد تا انسان در آن در جنگ و کینه‌ورزی زندگی کند. وضعیت امروز زندگی بشر هدف از آفرینش نیست، بلکه انسان خلق شد با تلاش و همدلی در جهان، یک جامعه پیشرفته و سراسر صلح و برادری و سرشار از عدالت برپا کند؛ جامعه‌ای برای یاری انسان‌ها، کمال انسان‌ها و رسیدن به قله اوج آن یعنی خدایی زیستن.

رییس‌جمهور گفت: تحقق این دو هدف و ماموریت جز از طریق علم امکان‌پذیر نیست. علم راه خدایی زیستن و راه برپا کردن حیات طیبه انسانی در سرتاسر زمین است و خداوند بزرگ، علم را وسیله‌ای برای تحقق این اهداف در اختیار انسان قرار داد.

وی با بیان این‌که " یکی از زیباترین و سازنده‌ترین رشته‌های علوم، علم نجوم است که هم به شناخت خداوند و انسان کمک می‌کند، هم به گسترده کردن افق نگاه انسان‌ها" گفت: شما در علم نجوم در گام اول به عظمت خلقت پی می‌برید و بلافاصله به عظمت انسان و این‌که چرا انسان بالاتر از سایر موجودات عالم است و بلافاصله به عظمت خداوند که خالق انسان و تمام موجودات است و من به شما تبریک می‌گویم که رشته‌ نجوم و فیزیک را برای کار علمی انتخاب کرده‌اید.

وی از حاضران در این نشست به عنوان دانشمندانی جوان یاد کرد و در بیان درخواستی از آن‌ها گفت: دوستان من چیزی که طی هزاران سال بشر تجربه کرده مطلوب او نبوده و وقتی به گذشته و تاریخ نگاه می‌کنیم حوادث ناگوار، دشمنی‌ها، خونریزی‌ها، توسعه‌طلبی‌ها، تحقیرها و چپاول‌ها زندگی را بر بشر تلخ کرده است، در حالی که خداوند ما را برای یک چنین زندگی نیافریده است. ما باید همه دست به دست هم بدهیم تا آینده‌ روشن و زیبایی را در جهان برپا کنیم. آینده متعلق به شماست؛ شما جوانان و دانشمندان جوان در سراسر جهان. شما باید آینده را آن‌گونه که شایسته است بسازید و ساختن آینده از طریق همکاری، همدلی، مهرورزی و کار مشترک علمی امکان‌پذیر است. برگزاری المپیادها فرصت بسیار ارزشمندی است تا دانشمندان جوان با افق نگاهی بالاتر و والاتر از خودخواهان و سلطه‌طلبان و بداخلاقان دور هم جمع شوند و برای ساختن آینده بشریت همفکری، همراهی و همدلی کنند.

احمدی‌نژاد خطاب به این جوانان گفت: مطمئن باشید که آینده‌ای زیبا در انتظار است و نسل‌های جوان ملت‌ها قادر هستند با عزم، با علم و با ایمان و با تلاش این آینده زیبا را برپا کنند.

پیش از صحبت‌های رییس‌جمهور، تعدادی از مسوولان برگزاری المپیاد جهانی نجوم و اختر فیزیک از جمله سرپرست وزارت آموزش و پرورش سخنرانی کردند. این مراسم در سالن شهید بهشتی نهاد ریاست جمهوری واقع در پاستور برگزار شد و اعضای تیم‌های شرکت کننده در این مراسم با رییس‌جمهور عکس یادگاری گرفتند.

منبع : سایت نجوم ایران

به گزارش سایت نجوم ایران از ستاد برگزاری سومین المپیاد بین اللملی نجوم و اخترفیزیک 

تاریخ تحولات کهکشان ها، یا مطالعه شکل و ساختمان کهکشان ها یکی از موضوعات انتقادی و پر بحث در علم نجوم می باشد. یکی از ابزارهای مهمی که در درک بهتر تاریخچه پیدایش کهکشان ها مورد استفاده قرار گرفته است نمودار دوشاخه ای هابل می باشد. این نمودار برای اولین بار در سال 1926 به صورت یک نقشه طبقه بندی شده توسط ادوین هابل به چاپ رسید. (تلسکوپ فضایی هابل نیز به افتخار این دانشمند به این اسم نامگذاری گردید). گروهی از فضانوردان اروپایی به رهبری فرانسیس هامر از رصدخانه پاریس، برای اولین بار، موفق به تکمیل نموداری از پیدایش و تکامل انواع کهکشان ها از دو نقطه متفاوت در تاریخ جهان شدند ( به بیان دیگر موفق به خلق 2 نمودار طبقه بندی شده هابل شدند) که چگونگی شکل گیری کهکشان ها را بیان می کند.

 در این بر آورد، محققان از 116 کهکشان محلی و 148 کهکشان دور دست نمونه برداری کردند.

 علاوه بر این ،برخلاف نظرات پیشین، ترتیب نمودار هابل در 6 میلیارد سال پیش بسیار متفاوت از چیزیست که که امروزه ستاره شناسان قادر به رویت می باشند.

بنا بر گفته رودنی دلگادو ، از نویسندگانی که اخیراً مقاله وی به عنوان یکی از برگزیده های مجله "ستاره شناسی و اخترفیزیک" به چاپ رسید: "در 6 میلیارد سال پیش، کهکشان های بسیار عجیبی نسبت به امروزه وجود داشته   و این یکی از نتایج بسیار جالب تحقیقات اخیر می باشد."

این بدان معنی است که در 6 میلیارد سال پیش این کهکشان های عجیب بایستی به کهکشان های مارپیچی (حلزونی) معمولی تغییر شکل یافته ، و تصویری مهیجی از دنیای امروزی را به ما داده اند.

در واقع ستاره شناسان براین باورند که کهکشان های عجیب و غریب گذشته ، بر اثر ادغام و برخوردهای کیهانی به صورت مارپیچ در آمده اند.

ترسیم تاریخچه شکل گیری کهکشان ها ، ما را در راهی برای رسیدن به نمایی از دنیای فعلی رهبری می کند. مثل هر دوره ای از زندگی ، شکل گیری کهکشان ها نیزسرشار از لحظات بی نظم و آشفته، و نیز دوره های ساکت و خوابیده بوده و این بخشی از راه پرفراز و نشیب پیدایش کهکشانها می باشد.

این تصویر از داده های ارسالی از تلسکوپ فضایی هابل (متعلق به NASA و ESA ) و همچنین تلسکوپ عظیم SDDS تشکیل شده است

برخورد بین کهکشان ها به ایجاد کهکشان های عظیم جدید منجر می شود. اگرچه پیش از این دانشمندان به اتفاق بر این باور بودند که ادغام بین کهکشان ها به طور قابل توجهی از 8 میلیارد سال پیش کاهش یافته است ، اما تحقیقات جدید نشانگر این موضوع است که ادغام و یکی شدن کهکشان ها امروزه نیز به طور مکرر در حال وقوع می باشد و این تکرار با سرعت بالایی از حدود 4 میلیارد سال پیش دوباره آغاز شده است.

به گفته هامر : " هدف ما پیدا نمودن سناریویی بود که می توانست پیوندی بین تصویر فعلی جهان ما با تاریخ تحولات هستی و پیدایش کهکشان ها به عرصه نمایش بگذارد."

علاوه بر این، بر خلاف نظریه عده بسیاری از ستاره شناسان، که ادغام کهکشان ها را ناشی از رشد کهکشان های بیضی شکل می دانند، هامر و تیمش از سناریویی پشتیبانی می کنند که در آن این برخورد های کیهانی را ناشی از کهکشان های مارپیچی معرفی می نماید. این سناریو به عنوان یکی از نوشته های برگزیده در چندین صفحه از مجله "ستاره شناسی و اخترفیزیک" به چاپ رسید.در حال حاظر تیم هامر در حال برسی و تحقیقات بیشتر در رابطه با این نظریه که "بازسازی های مارپیچی" نامگذاری شده است می باشد. بر اساس این نظریه کهکشان های عجیب و غریب پیشین، تحت اثر ادغام کننده های گازی و به آهستگی از نو خلق شده و مارپیچ های غول پیکری با دیسک ها و برآمدگی های مرکزی بوجود آمده اند.

 تصویری از کهکشان همسایه (آندرومدا) که توسط جدیدترین اکتشافگر ناسا ( فضاپیمای WISE) گرفته شده است

اگرچه کهکشان راه شیری ما ، یک کهکشان مارپیچی می باشد، اما به نظر می رسد که بسیار جوان بوده، و تاریخچه شکل گیری آن تقریباً آرام و به دور از برخوردهای شدید کیهانی در تاریخ نجومی اخیر می باشد. با اینحال کهکشان وسیع آندرومدا که در همسایگی ما قرار دارد تا این حد خوش شانس نبوده و روزگاری با سناریوی بازسازی های مارپیچی همراه شده است. محققین برای توضیحات بیشتر در این مورد به تحقیقات خود ادامه خواهند داد.

منبع : سایت نجوم ایران

ترجمه زینب حسینی از سایت علمی ScienceDaily